Geschiedenis Nederland

Met behulp van vrijmetselaars uit Engeland en Frankrijk werd al in 1734 de eerste Nederlandse loge in Den Haag opgericht. Dit gebeurde in het logement Lion d'Or, later het Hogerhuis, dat in 1986 werd afgebroken vanwege de nieuwbouw van de Tweede Kamer. In 1735 volgde de oprichting van een tweede loge en daarna meer loges, ook in andere steden.
De loges werden ervan verdacht Oranjegezind te zijn en daarom al snel verboden door de patriottische Staten van Holland. Het werd vreemd en verdacht gevonden dat mannen met verschillende politieke overtuigingen en kerkelijke gezindten zich verenigden in één organisatie.

Prins Frederik

Na het herstel van het stadhouderschap, in 1744, herleefde de vrijmetselarij. In 1756 sloten tien loges zich aaneen tot de 'Groote Loge der Zeven Vereenigde Nederlanden', welke naam in 1817 werd veranderd in de nog steeds bestaande: 'Orde der Vrijmetselaren onder de Groote Vereenigde Nederlanden'.

Twee prinsen uit het Huis van Oranje bekleedden in de 19e eeuw de functie van Grootmeester van de Orde van Vrijmetselaren: Prins Frederik (de jongere broer van koning Willem II, die zelf vrijmetselaar was) gedurende 65 jaar, van 1816-1881, en prins Alexander (de jongste zoon van koning Willem III) van 1882 tot zijn vroege dood in 1884.

De koloniale tijd beïnvloedde de verspreiding van de vrijmetselarij vanuit ons land. Nederlanders vestigden zich in de Antillen, Suriname, Ceylon, India, Zuid-Afrika en Rhodesië, voormalig Nederlands-Indië, China en Brazilië. Zestien loges buiten Nederland, waaronder op de Nederlandse Antillen en in Suriname, behoren nog steeds tot de Orde.

In 1940 werd de Orde als een van de eerste verboden door de Duitse bezetter. De wereldberoemde bibliotheek van de Orde en kostbare museumbezittingen werden afgevoerd naar Duitsland. Grootmeester Hermannus van Tongeren werd gearresteerd en stierf op 29 maart 1941 in het concentratiekamp Sachsenhausen. Kort na het einde van de oorlog werd het grootste deel van de bibliotheek en de historische archieven teruggevonden en teruggebracht naar een opslagloods in de buurt van Frankfurt.

In 1939 had de Orde ruim 4100 leden en 67 loges. Na de bezetting van Nederland en het einde van de oorlog in het Verre Oosten was dit aantal gedaald tot drieduizend leden en 64 loges, deels door natuurlijk verloop, deels doordat een aantal leden was omgekomen in Duitse en Japanse kampen in het toenmalige Nederlands-Indië.

Na 1945 nam het ledenaantal in Nederland aanvankelijk sterk toe, mede door de repatriëring van vrijmetselaren uit Indonesië. Tot 1970 liep de groei van het aantal loges vrijwel parallel met die van het aantal leden. Na 1970 nam het aantal loges verder toe, terwijl het ledental min of meer constant bleef rond de zesduizend. De toename van het aantal loges werd vooral veroorzaakt door de groei van forensensteden, industrialisatie en verstedelijking buiten de Randstad.

In de zuidelijke provincies werd de groei ook bevorderd door de verbeterde relatie tussen de vrijmetselarij en de rooms-katholieke kerk. Het gevolg was dat in plaatsen als Almere, Velsen, Amstelveen, Castricum, Huizen,

's-Hertogenbosch, Tilburg, Oosterhout, Roosendaal en Heerlen loges werden opgericht.

Momenteel zijn er 156 loges in 73 steden in Nederland en telt de Orde (Vrijmetselarij) zo'n 6.000 leden.

Geschiedenis: al 300 jaar staat de vrije mens centraal. Op St John's Day, 24 juni 1717, werd in Londen de eerste overkoepelende Grootloge opgericht door vier loges. Dit wordt beschouwd als de geboortedatum van de moderne vrijmetselarij. Daarna groeide de vrijmetselarij onstuimig. Mensen hadden genoeg van politieke twisten en godsdienstoorlogen. In 1734 kwamen de vrijmetselaren al bijeen in Den Haag, waar in 1756 onze Orde werd opgericht.

Eeuwenoud en eerbiedwaardig

De vrijmetselarij is ontstaan uit de bouwverenigingen van de Middeleeuwen en is in haar huidige organisatievorm drie eeuwen oud. Er zijn vele wortels, onder andere in Schotland en Frankrijk, maar Engeland is de bakermat van de vrijmetselarij. Daar floreerde in de 17de eeuw de Royal Society, een genootschap van vooruitstrevende wetenschappers, onder wie veel vrijmetselaars. In 1666 woedde er een enorme brand in het grotendeels houten Londen, waarbij tachtig procent van de stad in de as werd gelegd. Om de stad weer op te bouwen in steen, kwamen bouwvakkers en architecten vanuit heel Europa naar Londen.

De vrijmetselarij telde onder haar leden de grootste geleerden en kunstenaars van hun tijd. De betekenis van de vrijmetselarij als school voor deugd en democratie was enorm. De meeste grote filosofen van de Verlichting waren vrijmetselaars: Rousseau, Montesquieu, Voltaire, Lessing, Goethe, enzovoort. De meeste 'founding fathers' van de VS waren vrijmetselaars, onder wie de eerste president George Washington. Priesters en ministers waren vrijmetselaars. Beroemde musici van Mozart tot Duke Ellington. In Nederland schrijvers als Johannes Kinker, Multatuli en Frederik van Eeden. Politici als Winston Churchill en Franklin Roosevelt, en in ons land de socialist Willem Drees en de liberaal Pieter Oud. Allemaal onafhankelijke geesten.

Vrijmetselaren toonden (en tonen) hun maatschappelijke betrokkenheid door het oprichten van verenigingen en liefdadigheidsorganisaties.